AYNAYA BAKMA TATİLİ

Bir goygoydur gidiyor. Finlandiya eğitim sistemi şöyle süpermiş, böyle şahaneymiş. Yersiz, temelsiz gaza gelmeyelim, temel eğitimin Fincesi neymiş bilelim diye kısa kısa notlar hazırladım. Okuyucular arasından Milli Eğitim Bakanı olan çıkarsa belki bir gün uygular:

 

Ana hatları kısaca bu.

Finli öğretmenlere ödenen maaşın da abartılacak bir yanı yok: 15 yıllık ilkokul öğretmeni yılda ortalama 37.500 $ civarında kazanıyor. Bu rakam ADB’de 45.000 $’a çıkarken Türkiye’de 25.000 $ mertebesinde seyrediyor.

Şimdi yukarıda ince iğneye taktığım ipliği çekeyim: Milli Eğitim Bakanı değilseniz, eğitim ile makro ölçekte ilgilenen bir akademisyen değilseniz, eğitim sendikası mensubu veya eğitimci değilseniz, yukarıdaki rakamların sizi ilgilendiren bir yanı olmadığını biliniz.

Sosyal medyada “Finlandiya mucizesi” paylaşımlarına bir son verirsiniz artık. Anne – baba olarak çocuğunuzda tespit ettiğiniz, endişelenmenize neden olan belirtileri Fin sistemine geçmekle, Japon sistemine geçmekle falan düzeltemezsiniz. İçten içe biliyorsunuz ki, o belirtiler eğitimsizliğin değil, aile terbiyesinden mahrum kalmanın neticesi…

Eğitim ile terbiye arasındaki fark, çocuk yetiştirme sürecinin neresinde durduğunuzla ilgilidir. Eğitim okulda verilir, terbiye evde.

Örnek üzerinden gidelim: Çocuk eğitimle doğayı korumak gerektiğini, musluğu boş yere akıtmamak gerektiğini, uluorta çöp atmamak gerektiğini, başkalarını rahatsız edecek davranışlarda bulunmamak gerektiğini, başkasının eşyasını izinsiz almamak gerektiğini, kitap okumanın kültür düzeyini yükselteceğini ve sair güzel davranışları öğrenir. Bunları okulda öğrenir. Öğretmeninden öğrenir.

Peki, neden yapmaz? Okula Finlandiya’da gitmediği için değil elbet. Eğitimle kazandırılmaya çalışılan düzgün davranış mayasının tutmamasına sebep evdir, evdekilerdir.

Yaz tatili eğitimcilere, Türk tipi çekirdek ailenin toplum içindeki yeri ve önemi bakımından enteresan gözlemler yapma imkânı tanır. Deniz kıyısına yayılan aileler, yılın o eşsiz bir-iki haftasını ana-baba-çocuk, bir arada geçirirler. Yıl boyu çocuğu ya okula, ya kursa, ya büyükanneye götürmüş, bir yolunu bulup akşamları bir iki saatin dışında onunla bir arada olmamışlardır. Elli haftayı ayrı hayatlarda geçiren çekirdek aile, iki haftalığına birleşir. Böylece evin duvarları, kapalı kapıları ardına gizlenmiş nice antikalık, bu kısacık zamanda gözler önüne serilir.

Anne vardır, telefonu açar açmaz çatallanmış sesiyle, yapmacık gülüşüyle “aaaay caaanııııııııımmm, nasıl özlediiiimmmm” diye başladığı görüşme bitince eşine döner, bu görgüsüzler de geliyormuş, hafta sonuna dönsek mi? deyiverir mesela. Çocuk bu davranıştan ne öğrenir?

Bazı babalar, dünya kupasını izlerken buraya yazamayacağım ama hepinizin duyar gibi olacağı küfürler savurur. Hem de bağıra çağıra. Öksürüklü kahkahalar eşliğinde… Çocuk bu davranıştan ne öğrenir?

Kimi anneler dinlenmekle meşguldür. İçini çeke çeke ağlayan çocuğa işaret parmağıyla “bir dakika” gösterir, dikkatle baktığı telefon ekranından başını kaldırmaz. Çocuk bu davranıştan ne öğrenir?

Bazı babalar garsonu “hişş hüoooğp baksana” nidasıyla çağırmakta bir beis görmez. Şakalaştığı karısının omzunu, elinin içiyle ayılama stilde ittirmekte de sorun yoktur onlar için. Çocuk bu davranıştan ne öğrenir?

İskelede göbeğini ovuştura ovuştura dolanan, sağdaki soldaki bikinili kızı göz tacizine bulayan baba bir de elindeki sigara izmaritini fıst, denize atıverir. Çocuk bu davranıştan ne öğrenir?

“Deeeeriiiiinnnnn, gel kardeşinle ilgileeeennnn” diye haykıran anne, bir yandan da bebeğin son santimine kadar doldurduğu bezini değiştirir. Bitişik masada yemek yiyenlere aldırmak, fıtratında yoktur. Derin bu davranıştan ne öğrenir?

Tamam, tamam kızmayın. Bu, siz değilsiniz. Hayali anneler ile farazi babalardan bahsediyorum.

Ama madem buraya kadar okudunuz, hiç değilse paylaşın.

Belki birilerinin işine yarar, küçücük çocukları kusurlu ilan etmekten, koskoca öğretmenleri paldır küldür eleştirmekten utanır, çekinirler.

Belki paylaşımınız sayesinde birileri, ailede atan nabzın iri bir damarla aynadakine bağlı olduğunu öğrenir.